آزمایش جداسازی محلول از کلویید

  همه­ی مخلوط ها به دو دسته همگن و ناهمگن تقسیم می­شوند. به مخلوط های همگن محلول می گویند. مخلوط های ناهمگن براساس اندازه­ی ذرات به چند دسته تقسیم می­شوند که ما در این آزمایش به دسته­ی کلوییدها می­پردازیم.

کلوییدها مخلوط های ناهمگنی هستند که اندازه­ی ذرات آن ها کمی از اندازه ذرات محلول بزرگتر است. کلوییدها به راحتی ته نشین نمی­شوند. وقتی به کلوییدها نور تابانده شود، آن ها نور را پخش می­کنند و مسیر عبور نور نیز در آن ها مشخص می­شود (مثل زمانی که در هوای مه آلود چراغ اتومبیل را روشن می­کنیم).

محلول ها نیز مخلوط های همگنی هستند که اندازه ذرات آن ها خیلی کوچک (به اندازه ی یون ها و مولکول ها) است، شفاف اند، ته نشین نمی­شوند. نور به راحتی از محلول عبور می­کند بدون آنکه مسیر عبور نور دیده شود.

(آزمایش جداسازی محلول از کلوییدها)

مواد مورد نیاز :

– دو عدد بشر و یا لیوان شیشه­ای

– محلول چای و یا محلول آب قند و یا هر محلول مایع دیگر

– ژله آماده و یا می­توانیم در منزل ژله تهیه کنیم (اگر بخواهیم در منزل تهیه کنیم باید پودر ژلاتین یا پودر ژله داشته باشیم).

– چراغ قوه

– فویل آلومینیمی یا مقوا

– قیچی

– چسب نواری

مراحل انجام کار :

• 100 میلی لیتر محلول آب قند در یک بشر می­ریزیم.
• دو قاشق پودر ژلاتین را در مقداری (حدود 100میلی لیتر) آب جوش درون بشر می­ریزیم و هم می­زنیم تا به ظاهر کاملا حل شود. می­توانیم برای مدتی آن را درون یخچال بگذاریم تا ببندد. حالا ما دو مخلوط داریم یکی محلول حقیقی آب قند و دیگری ژله که نوعی کلویید است.
• باید به کمک چراغ قوه و فویل آلومینیومی باریکه نور درست­ کنیم. برای این کار ابتدا فویل را به اندازه­ی مساحت شیشه­ی چراغ قوه برش می­دهیم و سپس توسط قیچی روی یکی از قطر های فویل شکاف ظریفی ایجاد می­کنیم ( هنگام کار با قیچی مراقب باشید ). سپس فویل را روی شیشه چراغ قوه می­گذاریم و با چسب نواری آن را به چراغ قوه می­چسبانیم.
• چراغ قوه را روشن می­کنیم و باریکه نور ایجاد می­کنیم .
• باریکه نور را یک بار به محلول آب قند می تابانیم. نور بدون آنکه مسیر عبورش در محلول مشخص شود از محلول می­گذرد. بار دیگر باریکه نور را به ژله می­تابانیم. این بار مسیر نور هنگام عبور از کلویید پخش شده و کاملا مشخص می­شود.

نتیجه آزمایش/چرایی آزمایش :

یکی از روش های شناسایی کلوییدها از محلول های حقیقی، چگونگی عبور نور از آن هاست. دلیل این امر اندازه­ی ذرات حل شونده است. در واقع اندازه ی ذرات کلویید از محلول حقیقی بزرگتر است و مسیر حرکت نور را پخش می­کند.

پرسش :

• اندازه­ی ذرات در کدام یک بزرگتر است؟ ( محلول های حقیقی – کلوییدها )
• در کدام یک مسیر عبور نور مشخص است ؟( ژله یا آب قند ) چرا؟
• یک شباهت ویک تفاوت کلویید ها و محلول ها را بنویسید.

پاسخ :

• کلوییدها
• ژله. چون اندازه­ی ذرات کلویید از محلول حقیقی بزرگتر است و بنابراین مسیر حرکت نور را پخش می­کند و دیده می­شود.
• هر دو مخلوط هستند و ذرات در هر دو ظاهرا یکنواخت پخش می­شوند ولی اندازه­ی ذرات کلویید بزرگتر از ذرات حل شونده در محلول است.