فلزها دستهای از مواد هستند که محکم و ضربه پذیرند و برخلاف انواع دیگر جامدها بر اثر ضربه و فشار از هم نمیپاشند. فلزها قابلیت مفتول شدن و ورقه شدن دارند، جریان برق و گرما را به خوبی هدایت میکنند و جلاپذیرند. دانسیته یک جسم نسبت جرم به حجم آن است یعنی:
دانسیته (چگالی) =
به نظر شما اگر یک سنگ و یک چوب پنبه که اندازهی یکسانی دارند (حجم یکسان) را با هم مقایسه کنید، کدام یک سنگین تر است؟ مسلما سنگ سنگین تر است، زیرا جرم بیشتری دارد. بنابراین میتوان گفت که سنگ چگالتر (دارای چگالی بیشتر) از چوب پنبه است زیرا در حجم یکسان، جرم بیشتری دارد.
علت اصلی در نتیجه ساختار اتمی، مولکولی و ترکیب‌هایی است که سنگ را تشکیل می‌دهند و باعث میشوند که جرم بیشتری نسبت به چوب پنبه داشته باشد.
شکنندگی یعنی شکسته شدن براثر ضربه
جلاپذیری: در واقع جلا به نحوه انعکاس نور از سطح کانی اطلاق می‌شود؛ نور را کاملا بازتاب میکنند.
چگالی: نسبت جرم به حجم یک ماده را چگالی تعریف میکنند.
(آزمایش بررسی ویژگی های مواد)
مواد مورد نیاز :
- میخ آهنی
- تکهای زغال
- چکش
- کاغذ سمبادهی نرم
- یک وسیلهی مسی
- مکعب های کوچک چوبی و آهنی به جرم 100گرم
- بطری دهانه گشاد
- آب
- گرافیت
شکل 1- تکهای زغال
شکل 2- سمبادهی نرم
مراحل انجام کار :
- یک تکه زغال و میخ آهنی را روی سطح محکمی قرار میدهیم و با وسیلهای مثل چکش روی هر یک از این ها میکوبیم. مشاهده میکنیم میخ آهنی سخت و زغال میشکند.
- با یک تکه سمبادهی نرم سطح جسم آهنی (مثل میخ) و مسی و اجسام غیر فلزی را میسابیم. مشاهده میکنیم که فلزات جلای فلزی دارند ولی نافلزاتی مثل چوب وپشم و… جلا و درخشش خاصی ندارند.
- در یک بطری دهانه گشاد آب میریزیم. سپس دو مکعب آهنی و چوبی را درون بطری میاندازیم. مشاهده میکنیم مکعب چوبی روی آب شناور میماند و بطری آهنی در ته بطری قرار میگیرد.
نتیجه آزمایش/چرایی آزمایش :
فلزات بر اثر ضربه نمیشکنند ولی نافلزات شکنندهاند.
فلزات جلای فلزی دارند و سطح آن ها نور را کاملا بازتاب میکند.
شکل 3- نشان دادن جلای فلزی
پرسش:
- شکننده بودن از ویژگی فیزیکی عناصر …… است.
- کدام عنصر جلا دارد؟ ( آهن – گرافیت )
- به غیر از آزمایش بالا با چه روشی میتوان چگالی آهن و چوب را مقایسه کرد؟
پاسخ :
- نافلز
- آهن
- ابتدا حجم مکعب های چوبی و آهنی را محاسبه میکنیم و با داشتن جرم آن ها کافی است جرم هر کدام را بر حجمش تقسیم میکنیم. حاصل هر کدام کمتر بود یعنی چگالیاش کمتر است.
