راهنمای جامع تدریس برنامه نویسی کودکان برای مبتدیان و مدرسان

تدریس برنامه نویسی کودکان به دلیل گسترش و محبوبیت روزافزون، به گونه ای شده که بسیاری از والدین و معلمان این مهارت را به عنوان یکی از مهم ترین توانایی های قرن بیست و یکم می شناسند. این واقعیت کودکان و دانش آموزان را به سمت شرکت در کلاس ها و دوره های آموزش برنامه نویسی برای کودکان هدایت کرده است.

اگرچه در برخی شهرها یا حتی بعضی کشورها اینگونه دوره های آموزشی برگزار نمی شوند، اما برخی از والدین و معلمان احساس می کنند که ایجاد کلاس های آموزش کدنویسی برای آینده فرزندانشان ضروری است و می خواهند خودشان در این زمینه فعالیت کنند. در این مواقع، دوره های آموزشی آنلاین که به طور کامل ارائه شده اند، می توانند به آن ها کمک کنند.

یکی از سوالات متداولی که مطرح می شود این است: “چگونه می توانم به کودکان برنامه نویسی آموزش دهم، زمانی که خودم این مهارت را ندارم؟” آکادمی روبویونیک هدف دارد در این مقاله روش های موثر برای راه اندازی کلاس ها و دوره های آموزشی برنامه نویسی را به گونه ای ساده برای کودکان شرح دهد. بیایید از نقطه صفر شروع کنیم!

برنامه نویسی یا کدنویسی چیست؟

برنامه نویسی یا کدنویسی فرآیند ایجاد و توسعه کدهای کامپیوتری است که توسط کامپیوتر قابل فهم و اجرا باشند. در این فعالیت، فرد به نام برنامه نویس، دستورات و توصیفات را به زبان های برنامه نویسی مختلفی می نویسد تا کامپیوتر بتواند آنها را درک کرده و اجرا کند. این دستورات معمولاً به صورت خطوط کد نوشته می شوند و برنامه نویس با استفاده از مفاهیم منطقی و ریاضی، مسائل یا وظایف خاص را به زبان قابل فهم برای ماشین توصیف می کند.

هدف اصلی این فرآیند، ایجاد برنامه های کاربردی و کارآمد است که بتوانند مشکلات مختلف را حل کرده و وظایف مشخصی را انجام دهند. به طور خلاصه، برنامه نویسی یک هنر و علم است که ارتباط بین انسان و کامپیوتر را فراهم می کند و نقش بسیار مهمی در پیشرفت فناوری و توسعه جوامع ایفا می کند. در مقاله برنامه نویسی چیست میتوانید اطلاعات جامعی در مورد برنامه نویسی کسب کنید.

تدریس برنامه نویسی کودکان

برای شروع تدریس برنامه نویسی کودکان، اولین گام مهم ایجاد یک محیط دوستانه و جذاب برای آنها است. از ابتدا، اهمیت قرار دادن برنامه نویسی در قالب بازی و تفریح برای جلب توجه کودکان بسیار حائز اهمیت است. می توانید از ابزارها و بازی های آموزشی تعاملی کمک بگیرید تا مفاهیم پایه ای برنامه نویسی را به شکل جذاب و شیرین برای آنها معرفی کنید.

همچنین، استفاده از داستان ها و ویژگی های زندگی روزمره کودکان به عنوان مثال ها و مسائل تعلیمی می تواند افکار آنها را در جهت درک بهتر این مفاهیم هدایت کند. زبان ساده و توضیحات واضح برای کودکان بسیار حیاتی است تا آنها بتوانند مفاهیم را به راحتی درک کنند.

استفاده از ابزارهای آموزش برنامه نویسی مخصوص کودکان نیز می تواند موثر باشد. برنامه های گرافیکی و بازی های تعلیمی که به کودکان این امکان را می دهند تا خود کد بنویسند و نتیجه را مشاهده کنند، احساس موفقیت و ترغیب آنها را افزایش می دهد.
همچنین، ایجاد چالش ها و پروژه های کوچکی که باعث اعمال مهارت های برنامه نویسی شده توسط کودکان شوند، می تواند به ارتقاء توانایی های آنها در این حوزه کمک کند. به طور کلی، تدریس برنامه نویسی به کودکان بهتر است با رویکرد تعاملی، خلاقانه و محور بر روی تجربه آنها شروع شود.

تدریس برنامه نویسی کودکان را از کجا شروع کنم؟

اگر در حال برنامه ریزی برای یک پروژه یا فعالیت خاص هستید که ذهن شما را مشغول کرده، اولین گام اساسی این است که یک فهرست جامع از تجهیزات، مکان برگزاری جلسات و تعداد دانش آموزان خود را آماده کنید. در مرحله برنامه ریزی، این سوالات اساسی را از خود مطرح کنید و پیش از هر گونه شروع کاری، به تمامی آنها پاسخ دقیق و کامل دهید تا در حین اجرای برنامه ریزی با هیچ گونه ابهامی مواجه نشوید.

در این راستا، اهمیت انتخاب نوع کامپیوترهای مورد استفاده، بررسی نیاز به دسترسی به اینترنت، تعیین رده سنی دانش آموزان و زمان برگزاری کلاس ها به عنوان ابتدایی ترین مسائلی است که باید مورد توجه قرار گیرد. این چهار عامل، پیشنهاد می شود به طور جداگانه تحت توجه قرار گیرند تا هرکدام به تفصیل مورد بررسی قرار گیرند و ابهامات احتمالی از مسیر حل گردند.

از چه نوع کامپیوتر هایی قرار است استفاده کنید؟

کامپیوترهایی که کمتر از 3 یا 4 سال از تولید آن ها می گذرد، گزینه های مناسبی برای استفاده محسوب می شوند. در صورتی که تنها دسترسی به کروم بوک های گوگل یا کامپیوترهای با سن قدیمی تر وجود داشته باشد، لازم است از دوره های آموزشی آنلاین استفاده کنید. بخش حیاتی این موضوع، بررسی دقیق تجهیزات پیش از شروع کلاس ها است، به ویژه ارزیابی سخت افزارها و دیگر تجهیزات فنی.

آیا امکان دسترسی به اینترنت را لازم می دانید؟

اگر امکان دسترسی به اینترنت دارید، شما آزادید تا از میان سه نوع دوره آموزشی که در زیر ذکر شده است، هرکدام را انتخاب کنید. در صورتی که به اینترنت دسترسی ندارید، می توانید از نسخه client desktop یا Scratch (اسکرتچ: یک زبان برنامه نویسی) استفاده نمایید. اینگونه نسخه های مخصوص محیط محلی که ما برای شما در بخش آموزش های اسکرچ فراهم کرده ایم، برای شما قابل دسترسی خواهند بود.

در چه رده سنی می خواهید تدریس کنید؟

ما همیشه توصیه می کنیم که دانش آموزان را در یک کلاس با همسن های خود گروه بندی کنید (تقسیم دانش آموزان همسن در هر کلاس). به خصوص اگر تازه در حال تدریس این مهارت هستید، تدریس در یک کلاس با دانش آموزان در رده های سنی مختلف، ممکن است زحمت آور باشد و باعث کاهش دقت و تمرکز شما شود.

کلاس ها هفتگی برگزار می شوند یا بطور جلسات پراکنده؟

اگر جلسات به صورت منظم هر هفته برگزار شوند، می توان به سرعت دوره های مختلف را در کلاس آموزش داد. در صورتی که دانش آموزان قادر به حضور در جلسات در روزهای مشخصی نباشند و غیبت ها افزایش یابد، لازم است فرآیند پیشرفت هر دانش آموز را به صورت جداگانه مورد بررسی و نظارت قرار داده شود تا اطمینان حاصل شود که مفاهیم آموزشی به درستی درک شده اند.

اگر مخاطبان شما افراد کودک باشند، در اکثر موارد خانواده ها ترجیح می دهند از پلتفورم های بلوک بصری استفاده کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است ترجیح دهند که فرزندانشان از سنین پایین با تایپ مهارت کسب کنند. در ادامه، به توضیح مفهوم بلوک بصری و تفاوت آن با برنامه نویسی مبتنی بر متن پرداخته می شود.

پلتفرم های بلوک بصری

پلتفرم های بلوک بصری ابزارهای برنامه نویسی هستند که بر اساس رویکرد تصویری و گرافیکی عمل می کنند. این ابزارها به کاربران اجازه می دهند تا با استفاده از بلوک های گرافیکی، بدون نیاز به تایپ کد، برنامه های کامپیوتری را ایجاد کنند. هر بلوک معمولاً یک عملیات یا دستور را نمایان می سازد و کاربر با جابه جایی و ترکیب این بلوک ها، الگوهای مختلف را ایجاد می کند.

این پلتفرم ها به ویژه در آموزش کودکان و ورودی های مبتدی به برنامه نویسی مورد استفاده قرار می گیرند. برخی از این پلتفرم ها شامل ابزارهایی مانند Scratch و Blockly هستند. در این محیط ها، کودکان و مبتدیان با ترتیب و اتصال بلوک ها، مهارت های برنامه نویسی ابتدایی را یاد می گیرند و از پیچیدگی های کدنویسی مستقیم مستثنی می شوند.
استفاده از پلتفرم های بلوک بصری علاوه بر سهولت در یادگیری، باعث افزایش انگیزه و خلاقیت در افراد مختلف می شود. این ابزارها اکتیویتهای تعلیمی جذاب و آموزنده را فراهم می کنند و به کاربران امکان ایجاد پروژه های خود را با استفاده از بلوک های گرافیکی می دهند.

توصیه برای دوره های آموزش برنامه نویسی برای کودکان

اگر با برنامه نویسی تجربه ای ندارید، به شدت توصیه می شود با یکی از گزینه های زیر برای شروع آشنایی پیدا کنید:

Scratch (مناسب برای رده سنی 8)

MIT Media Labs با استفاده از Scratch، یکی از پلتفرم های بلوک بصری جذاب را طراحی کرده است که به دانش آموزان این امکان را می دهد تا مفاهیم برنامه نویسی را به شیوه ای آموزش ببینند. این پلتفرم افراد در حال یادگیری را به سرگرمی، توانایی خلاقیت و آزادی در ساخت بازی های جذاب و خلاقانه مجهز می سازد.

همچنین، Google CS برنامه های درسی حرفه ای را برای کودکان طراحی کرده و جذابیت آن در این است که بازدید از فعالیت ها و پروژه های کودکان به صورت آزاد امکان پذیر است. این پلتفرم ها به کودکان امکان می دهند تا با یادگیری از Scratch، که در ساخت بازی های دو بعدی (2D) جذاب مانند Asteroids و Donkey Kong به کار می رود، به ایجاد پروژه های خود بپردازند. همچنین، Scratch به دانش آموزان این امکان را می دهد که انیمیشن، موسیقی، جلوه های صوتی و صداگذاری را به پروژه های خود اضافه کنند.

برنامه نویسی با code.org (مناسب برای رده سنی 12)

Code.org با معرفی Hour of Code، در بسیاری از مدارس دولتی جا افتاده و برای تدریس اصول پایه ای رایانه به کار گرفته می شود. Code Studio به عنوان یک ویرایشگر کد، توسط مایکروسافت ایجاد و پشتیبانی می شود. این ویرایشگر از زبان های برنامه نویسی گسترده ای مثل PHP و JavaScript و سایر زبان ها حمایت می کند.

این امکان نه تنها برای افراد مبتدی و تازه کار مناسب است، بلکه حرفه ای ها نیز می توانند از آن بهره مند شوند. این ویژگی ها باعث شده که Code Studio در کلاس های برنامه نویسی مورد استفاده قرار گیرد.
Code.org همچنین با همکاری با Minecraft ،Scratch ،Tynker ،CodeBattle و سایر ابزارها، ماژول هایی را برای کمک به کودکان در تجربه ساخت بازی و برنامه ها ایجاد کند.

این سوال ممکن است برخورد کند که چگونه Code.org درآمد کسب می کند؟ باید بگوییم که این سازمان با همکاری با برندها و شرکت هایی همچون Mindcraft و Star Wars، منابع درآمدی دارد و همواره در حال ارائه روش های نوین آموزش برنامه نویسی رایانه به کاربران است. اگر شما در مدرسه یا آموزشگاه تدریس می کنید، لازم است بدانید که Code.org دوره های آموزشی “روش های تدریس برنامه نویسی” را چندبار در سال برگزار می کند که به شما در ارتقاء مهارت های لازم برای تدریس در کلاس کمک می کند.

جمع بندی و نتیجه گیری

در این مقاله، به مواردی از معرفی پلتفرم های آموزشی برنامه نویسی برای کودکان و مبتدیان پرداخته شد. از این پلتفرم ها می توان به MIT Media Labs Scratch، Code.org، و Code Studio اشاره کرد. این ابزارها از زبان های برنامه نویسی مختلف حمایت می کنند و امکان ساخت بازی ها و پروژه های خلاقانه را برای دانش آموزان و افراد مبتدی فراهم می کنند.

این پلتفرم ها به صورت رایگان ارائه می شوند و از همکاری با برندها و شرکت های معتبر مانند Mindcraft و Star Wars برخوردارند. در ادامه، به اهمیت تدریس برنامه نویسی در مدارس و آموزشگاه ها توسط Code.org و برگزاری دوره های آموزشی “روش های تدریس برنامه نویسی” تاکید شد. این دوره ها به افزایش مهارت های تدریس در حوزه برنامه نویسی کمک می کنند.