تاثیر بازی‌های ویدیویی بر سلامت کودکان

شاید باورش برایتان سخت باشد ولی دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اندکه بازی های ویدئویی برای سلامت جسم و ذهن مفید هستند. همه ما سال ها شنیده‌ایم که نباید نزدیک به تلویزیون یا مانیتور نشست زیرا برای سلامت چشم ها بسیار مضر است و نباید وقتمان را برای بازی های ویدئویی هدر دهیم، ولی حالا بسیاری از محققان و دانشمندان می‌گویند بازی های ویدئویی برای سلامت جسم و ذهن نه تنها مضر نیستند بلکه مفید هم هستند و ورزشی برای ذهن محسوب می‌شوند. البته باید ذکرکنیم مانند هر چیز دیگری، حفظ تعادل در انجام بازی های ویدئویی ضروری است.

بازی ویدیویی میتواند از طریق صفحه نمایش، بلندگو، کنترلر، موس، کیبورد، میکروفون، دسته بازی، هدست واقعیت مجازی و دیگر وسایل خروجی و ورودی با بازیکن ارتباط برقرار کند. در اینجا ما قصد داریم شما را با تاثیر بازی های ویدیویی بر سلامت کودکان آشنا کنیم.

معرفی انواع بازی های ویدیویی

بازی ها و تاثیر بازی های ویدیویی بر سلامت کودکان، به گونه های مختلفی دسته بندی میشوند که بر اساس ویژگی های حالتی ، دیدگاه بازیکن، هدف بازی و موضوع آن تعیین می شوند.

• اکشن: در این نوع بازی، تمرکز بر روی چالش های حرکتی، مهارتی و تندرویی است. بازیکن باید به سرعت و دقت عمل کند و با دشمنان، موانع و محیط بازی برخورد داشته باشد. مثل مجموعه بازی های سوپر ماریو، سونیک، بتمن و مجموعه بازی های گاد آو وار.
• تیراندازی: در این نوع بازی، تمرکز بر روی استفاده از اسلحه برای مبارزه با دشمنان و هدف های مختلف است. بازیکن میتواند دیدگاه اول شخص، سوم شخص یا از بالا به پایین را انتخاب کند. مثل مجموعه بازی های کال آف دیوتی، هیلو، کانتر استرایک وفورتنایت.
• ماجراجویی: تمرکز بر روی داستان، شخصیت ها، مکان ها و پازل های بازی است. بازیکن باید با محیط بازی تعامل داشته باشد، اقدامات و گزینه های مختلف را انتخاب کند و معماها را حل کند. مثل مجموعه بازی های زلدا، توم رایدر، آنچارتد و شاهزاده ایرانی.
• اکشن-ماجراجویی: در این نوع بازی، ترکیبی از عناصر اکشن و ماجراجویی وجود دارد. بازیکن باید هم با چالش های حرکتی و مبارزاتی روبرو شود و هم با داستان و پازل های بازی درگیر باشد. مثل مجموعه بازی های اساسینز کرید،  گود آو وار، رد دد ریدمپشن و  یاکوزا.
• نقش آفرینی: در این نوع بازی، تمرکز بر روی شخصیت سازی، توسعه مهارت ها، ارتقا سطح و انتخاب گزینه های مختلف است. بازیکن باید نقش یک شخصیت خاص را بازی کند و با محیط و دیگر شخصیتهای بازی تعامل داشته باشد. مثل مجموعه بازی های فاینال فانتزی، پوکمون، دارک سولز و ویچر .
• استراتژی: در این نوع بازی، تمرکز بر روی برنامه ریزی، تصمیم گیری، مدیریت منابع و رهبری است. بازیکن باید یک گروه، سازمان، ارتش یا تمدن را کنترل کند و با رقبا، مشکلات و هدف های بازی مقابله کند.

بازی‌های ویدئویی تمرینی برای ذهن هستند

تحقیقات نشان داده‌اند که بازی های ویدئویی، زندگی را برای افرادی که دچار برخی بیماری ها و ناتوانی های ذهنی هستند آسان‌تر می‌کند. محققان دانشگاه پزشکی St. Hedwig Krankenhaus در برلین طی تحقیقاتی ثابت کرده‌اند که بازی های ویدئویی سبب افزایش سلول‌های خاکستری مغز می‌شوند و به مهارت سخت‌افزاری رایانه کمک شایانی می‌کنند.

بازی های ویدئویی مستقیما بر آن بخش از مغز که وظیفه کنترل خاطرات، مهارت های حرکتی و سازماندهی اطلاعات را برعهده دارد، تاثیر می‌گذارند؛ همچنین تحقیقات نشان داده‌اند که انجام بازی های ویدئویی مانند تمرین هایی ورزشی اگر به طور روزانه، حداقل روزی 30 دقیقه انجام شوند بر قابلیت عملکرد ذهن می‌افزاید.

آزمایش تاثیر بازی های ویدئویی بر مغز

برای آن که مشخص شود بازی های ویدئویی چه تاثیراتی بر مغز می‌گذارند، دانشمندان دو گروه از بزرگسالان را مورد آزمایش قرار دادند. گروه اول به مدت دو ماه، روزانه 30 دقیقه بازی  Super Mario 64 انجام دادند. گروه دوم هیچ بازی ویدئویی انجام ندادند. دانشمندان از مغز شرکت کنندگان قبل از شروع آزمایش، MRI گرفتند تا اندازه مغزشان را مورد بررسی قرار دهند و این کار را بعد از دو ماه، یعنی زمان پایان آزمایش نیز تکرار کردند.

MRI دوم که بعد از دو ماه و پایان آزمایش انجام شده بود، بیانگر تاثیر مستقیم بازی های ویدئویی بر افزایش حجم مغز بود.

سایمون کوهن، دانشمند ارشد مرکز تحقیقاتی Max Planck رهبری این تحقیق را برعهده داشت. کوهن بیان کرد: “درتحقیقات قبلی ثابت کردیم که مغز گیمرها از عملکرد بهتری برخوردار است و تحقیقات جدید نشان داده‌اند که بخش های خاصی از مغز را می‌توان با کمک بازی های ویدئویی تقویت کرد.”

دیگر یافته‌های محققان بیانگر تاثیر بازی های ویدئویی بر کاهش آلزایمر، جلوگیری از کوچک شدن مغز در اثر مصرف داروهای شیمیایی یا تصادف و ناتوانی‌های مغزی بود.

پس از پایان آزمایش ها، دانشمندان متوجه افزایش اندازه در سه بخش مهم مغز شرکت کنندگان شدند، این بخش ها عبارت‌اند از:

– قشا جلو مغز: این بخش وظیفه تصمیم گیری، رفتارهای اجتماعی، شخصیت و برنامه‌ریزی آگاهانه را برعهده دارد و به بازیکنان کمک می‌کند تا با ماهیت های دنیای مجازی بازی Super Mario 64 تعامل داشته باشند.

– هیپوکامپوس سمت راست: هیپوکامپوس نیم کره راست مغز وظیفه مرتب سازی اطلاعات از جمله حافظه کوتاه مدت و بلند مدت را برعهده دارد. این بخش امکان پردازش محیط بازی را برای بازیکنان فراهم میکند.

– مخچه: مخچه فعالیت‌های عصبی را کنترل می‌کند، در هنگام بازی نیاز است گیمر واکنش سریع داشته باشد، پس طبیعی است که با انجام بازی های ویدئویی این بخش از مغز رشد کند.

بازی های ذهنی

اگر بازی سبک اکشنی مانند Super Mario 64 این چنین تاثیرات مثبتی بر گیمرها به همراه دارد، پس بازی هایی که برای تقویت، امتحان و به چالش کشیدن مغز طراحی شدن، باید تاثیرات مثبت بیشتری نیز داشته باشند.

این نوع بازی‌ها از سال 2000 مرسوم شدند، و از آن زمان کشمکش شدیدی میان دانشمندان و سازندگان این بازی ها وجود داشته و اغلب درگیری ها بر سر عناوینی بود که سازندگان بازی‌ها انتخاب می‌کردند؛ عناوینی همچون بازی‌های منطقی و بازی‌های مغز(logic games-brain games).

چند دقیقه در روز بازی هوش انجام دهید تا مغزتان پرورش پیدا کند و حتی باهوش‌تر شوید. این تفکر را که انجام بازی‌های ویدئویی اتلاف وقت هستند را فراموش کنید زیرا هر چیزی که برای رشد و بهبود عملکرد مغز مفید باشد اتلاف وقت نیست. تنوع بالایی در انواع بازی‌های هوش وجود دارند که می‌توانید بر حسب سلیقه یکی از آنها را انتخاب کرده و روزانه انجام دهید. انجام این کار از طرف پزشکان برای افراد میانسال و مسن به شدت توصیه شده است، زیرا با انجام تمرینات تکرار شونده به بهبود قابلیت شبیه سازی ذهن کمک می‌کند.

کمک به حل مسائل واقعی و نیمه واقعی جهان

بازی‌های ویدئویی به کودکان و نوجوانان تفکر استراتژی و مهارت حل مسئله می‌آموزند.

Minecraft (یک شرکت سازنده بازی و همچنین نام یک بازی است) شماری از فوائد آموزشی همچون آموزش حل مسئله و مهارت کشف دنیای پیرامون را به کودکان می‌آموزد، در حالیکه بازی هایی همچون Civilization و SimCity مهارت حل مسئله را در ابعاد جهانی آموزش می‌دهد.

در بازی SimCity بازیکنان، یک شهر طراحی می‌کنند و همانند یک شهردار باید به تمامی زوایا و نیازهای یک شهر فکر ‌کنند، یک شهر به چه چیزهایی نیاز دارد: مالیات، چگونگی پیشرفت شهر، استراتژی های لازم برای جلوگیری از سقوط شهر و تامین رفاه شهروندان؛ این بازی تمامی این اهداف را به کودکان می‌آموزد که البته در زندگی واقعی هم کاربرد دارد.

بسیاری از بازی های ویدئویی بر اساس رویداد های تاریخی واقعی طراحی شده‌اند و این انگیزه را در کودکان ایجاد می‌کنند تا با تحقیق و مطالعه به آنچه که در طول زمان بر جهان گذشته است، پی ببرند.

بازی‌های ویدئویی تمرینی برای جسم

انجام بازی های ویدئویی باعث کم شدن سایز دورکمر گیمرهایی که تازه به دنیای بازی های ویدئویی وارد شده‌اند، می‌شود.

Exergames به بازی هایی گفته می‌شود که نوعی تمرین ورزشی نیز محسوب می‌شوند. در این بازی گیمر، حرکات فیزیکی را در بازی دنبال می‌کند مانند دوچرخه سواری یا انجام بازی تنیس.

Wii Fit یک نمونه از این نوع بازی ها است که طی ده سال اخیر با کمک شرکت هایی همچون Nintendo و Konami موفق به جذب هواداران بسیاری شده است. بازی های ویدئویی فیتنس (بدنسازی همراه با تمرینات هوازی قدرتی) و Exergames تحولی شگرف را در دنیای ورزش و تمرینات ورزشی به پا کرده.

این بازی ها به ورزشکارانی که نمی‌توانند هر روز به باشگاه های ورزشی بروند کمک بسیار زیادی کرده است. دیگر نیازی نیست که افراد سالمند ساکن شهر های بزرگ در حجم زیاد ترافیک، شلوغی شهر و آلودگی هوا از منزل خارج شوند، بلکه می‌توانند به راحتی با استفاده از این بازی ها در خانه ورزش کنند و جسمشان را همیشه سالم و سلامت نگه دارند.

کودکانی که حجم کلاس ها و دروس مدرسه شان زیاد است و والدین به دلیل حجم فشرده کارهایشان نمی‌توانند فرزندانشان را به باشگاه های ورزشی ببرند نیز از جمله افرادی هستند که از مزایای این نوع بازی ها برخوردار می‌شوند و تنها سی دقیقه از روزشان را صرف انجام تمرینات ورزشی می‌کنند، بدون آنکه ساعت ها در مسیر رفت و برگشت به باشگاه باشند.

تمرینات Exergames باعث می‌شود که گیمر با انجام حرکات کششی و سرعتی توان جسمانی خود را افزایش داده و به تناسب اندام برسد. بازیکنان می‌توانند در این بازی ها برای خود هدف گذاری کنند و امتیاز بگیرند، حتی در برخی از بازی ها، خود بازی برایشان هدف مشخص می‌کند، که به گیمر انگیزه بیشتری برای انجام تمرینات و رسیدن به هدف مورد نظر، می‌دهد.

دیگر فوائد بازی های ویدئویی برای بدن

بازی های ویدئویی برای سلامت چشم‌ها مفید هستند. تحقیقاتی در دانشگاه روچستر نشان داده‌اند، بازی های ویدئویی با نشان دادن طیف های مختلف رنگ باعث تقویت بینایی بازیکنان می‌شوند. همان تحقیقات توسط مرکز سلامت چشم National Eye و مرکز تحقیقات Naval انجام شدند؛ نتایج نشان دادند اشخاصی که بازی های سبک اکشن مانند شوتر اول شخص انجام می‌دهند، به توانایی بالایی در تشخیص و تفکیک رنگ ها دست پیدا می‌کنند.

تحقیقاتی که در مجله پزشکی PLOS One به چاپ رسیده بودند بیانگر این موضوع بودند، جراحانی که بازی های ویدئویی به ویژه بازی های سبک Nintendo Wii انجام می‌دهند، در کارشان دقیق‌تر شده و دست‌ها و چشم‌هایشان هماهنگ‌تر می‌شوند و در کل، عضله های حرکتی حساس تری خواهند داشت.

آیا تاثیر بازی های ویدیویی بر سلامت کودکان میتواند منفی باشد؟

بازی های ویدیویی به دلایل مختلفی مانند نشست طولانی در جلو صفحه نمایش، کاهش فعالیت های جسمانی، تمرکز بر روی صفحه نمایش و عدم تعامل اجتماعی می توانند تاثیر منفی بر سلامت کودکان داشته باشند. این بازی ها می توانند به بیماری های مربوط به نشست طولانی مانند اختلالات در پشت و گردن، چاقی و بیماری های قلبی عروقی منجر شوند.

همچنین، کاهش فعالیت های جسمانی و تمرکز بر روی صفحه نمایش می تواند باعث کاهش تعامل اجتماعی و مهارت های ارتباطی کودکان شود. در نتیجه، استفاده نامناسب از این بازی ها می تواند تاثیر بازی های ویدیویی بر سلامت کودکان را منفی کند و  به مشکلات سلامت روانی و جسمانی آنها منجر شود.

چطور میتوانیم تاثیر بازی های ویدیویی بر سلامت کودکان خود را به حالتی مثبت تغییر دهیم؟

برای پیدا کردن بازی های مناسب برای کودک خود، میتوانید از چندین راه استفاده کنید.  یکی از راه ها این است که با توجه به سن، علاقه، مهارت و شخصیت کودک خود، از موتور جستجوی بینگ برای پیدا کردن بازی هایی که با نیازها و توانایی های او مناسب هستند، استفاده کنید.

میتوانید کلمات کلیدی مرتبط با بازی های مورد نظر خود را در جعبه جستجو وارد کنید و از نتایج حاصل بهره ببرید .برای نمونه، اگر کودک شما ۵ ساله است و به بازی های آموزشی علاقه دارد، میتوانید عبارت «بازی آموزشی برای کودکان ۵ ساله» را جستجو کنید و از بازی هایی که در نتایج ظاهر می شوند، انتخاب کنید.

یکی از بازی هایی که در نتایج جستجوی من ظاهر شد، بازی سونیک مانیا است که یک بازی کامپیوتری برای کودکان ۵ ساله است و میتواند مهارت های حرکتی، توجه و حافظه کودک را تقویت کند.

راه دیگری که میتوانید برای پیدا کردن بازی های مناسب برای کودک خود استفاده کنید، این است که از سایت هایی که به معرفی و بررسی بازی های کودکانه میپردازند، دیدن کنید. این سایت ها معمولا بازی ها را بر اساس سن، موضوع، ژانر، مهارت های مورد نیاز و اثرات مثبت و منفی آنها دسته بندی میکنند و نظرات کارشناسان و کاربران را در مورد آنها ارائه میدهند.

چطور میتوانم با کودک خود درباره تفاوت دنیای واقعی و مجازی صحبت کنم؟

با کودک خود درباره تفاوت دنیای واقعی و مجازی و تاثیر بازی های ویدیویی بر سلامت کودکان صحبت کنید زیرا میتواند یکی از راه های موثر برای آموزش و هدایت او باشد. برای این کار، شما میتوانید از چندین راهنمایی استفاده کنید:

• به کودک خود توضیح دهید که دنیای مجازی یک فضای ساختگی است که با استفاده از تکنولوژی ایجاد میشود و نمیتواند جایگزین دنیای واقعی باشد. دنیای مجازی ممکن است شبیه به دنیای واقعی باشد یا از آن متفاوت باشد.
• میتوانید به کودک خود بگویید که وقتی او بازی میکند یا فیلم میبیند، در حقیقت در دنیای مجازی قرار دارد و آنچه میبیند و می شنود، واقعی نیست و فقط برای سرگرمی و یادگیری است.
• به کودک خود نشان دهید که دنیای واقعی چگونه از دنیای مجازی متمایز است. میتوانید با کودک خود به مکان های مختلف واقعی بروید و با اشیاء و افراد واقعی تعامل داشته باشد و این گونه با تاثیر بازی های ویدیویی بر سلامت کودکان آشنا می‌شود. برای نمونه، میتوانید با کودک خود به پارک، موزه، کتابخانه، باشگاه ورزشی یا سینما بروید و به او بگویید که اینها بخشی از دنیای واقعی هستند.
• به کودک خود یاد بدهید که چگونه از دنیای مجازی به صورت مسئولانه و امن استفاده کند. به او بگویید که دنیای مجازی ممکن است دارای محتوای غیراخلاقی، خشن، ترسناک، جنسی، مخدر، قمار و ضدعقیده باشد و از او بخواهید که از چنین محتوایی دوری کند و اگر با آن برخورد کرد، به شما اطلاع دهد.
•  به فرزندتان بگویید که دنیای مجازی ممکن است دارای افرادی باشد که قصد آسیب رساندن، فریب دادن، تهدید کردن یا سوءاستفاده کردن از او را داشته باشند و از او بخواهید که با این افراد تعامل نکند و اگر با آنها برخورد کرد، به شما خبر دهد. در حالت کلی باید با تاثیر بازی های ویدیویی بر سلامت کودکان آشنا شده باشد.
• به کودک خود نشان دهید که دنیای مجازی میتواند برای یادگیری، سرگرمی و خلاقیت مفید باشد اگر به صورت منطقی و معقول استفاده شود. به او بگویید که دنیای مجازی میتواند اطلاعات، دانش، مهارت ها و تجارب جدیدی را برای او فراهم کند و به او کمک کند تا با دیگران ارتباط برقرار کند و از آنها یاد بگیرد.
•  میتوانید به کودک خود بازی های آموزشی، فیلم های آموزشی، کتاب های الکترونیکی، نرم افزارهای آموزشی و وبسایت های آموزشی را معرفی کنید و با او در مورد آنها صحبت کنید.

جمع بندی

بنابراین تاثیر بازی های ویدیویی بر سلامت کودکان هم میتواند مثبت باشد و هم منفی. مثبت مثل افزایش خلاقیت، توسعه مهارت های حل مسئله، بهبود توجه و حافظه و تحریک یادگیری مهارت های جدید اما اگر کودکان بیش از حد و بدون کنترل والدین بازی کنند، ممکن است با مشکلاتی مانند افزایش وزن، ضعیف شدن عضلات و مفاصل، کاهش قدرت بینایی، مشکلات تحصیلی، منزوی شدن از اجتماع و رفتار خشونتآمیز روبرو شوند.

اگر می‌خواهید کودکانتان با استفاده از بازی های ویدئویی ذهنشان را پرورش دهند، پیشنهاد ما کلاس ها و دوره های آموزشی ساخت بازی های ویدئویی است. کودکان می‌توانند بازی های خود را بسازند و کلی مهارت دیگر نیز بیاموزند. این مهارت ها برای تامین آینده شغلی کودکان نیز مفید است. به بسته ها و دوره های آموزشی آکادمی تخصصی روبویونیک نگاهی بیاندازید، در این مجموعه کودکان هم به کسب مهارت می‌پردازند و هم سرگرم می‌شوند.